Scènes in het atelier van schilder Frank Lodeizen en scènes uit diens alledaagse (café)leven worden verweven met Stockhausen, omgevingsgeluiden, gesprekken, een gedicht van Lucebert (Een portret van). Split-screen film: beelden uit een kunstenaarsstudio en het dagelijkse leven verschijnen naast steeds veranderende abstracte schilderijen/tekeningen (Freem). “Het hele draaiboek, van begin tot einde, werd iedere draaidag een paar keer uitgevoerd, als het ware een doorlopende voorstelling” (FvdS) (Het bezoek).

Een man reciteert woorden in een haven, een woord-, klank- en beeldgedicht (Sonate). Tien gedichten van Hubert Korneliszoon Poot gebracht in diens landelijke omgeving. Drie acteurs in een landschap. Een vrouw en een man brengen in het Duits en Nederlands een tekst van de Duitse schrijver Friedrich Griese, soms onderbroken door de derde acteur, die de rol van Griese speelt. De scènes worden afgewisseld met gravures. (Friedrich Griese, meine Heimat, mijn vaderland). 

Acteurs spreken politieke teksten van Menachem Samuel Arnoni uit, kwetsbaar, fluisterend, hakkelend, te midden van het lawaai van de stad. Zoals Heddy Honigmann schreef: belangrijker dan het overbrengen van informatie is de inspanning die de acteurs leveren, de handeling van het uitspreken (Terzake). Voorafgegaan door tweeëntachtig uitspraken van Spinoza als dialogen door 22 mensen gelezen.

Voorstelling ingeleid door Annette Apon (filmmaakster en producente).

 + INTRO 

Twee mannen en twee vrouwen nemen de trein naar de stad, waar ze rijden met de fiets en een optocht tegen de neutronenbom vervoegen. Nadat een drietal andere personen zich bij hen hebben gevoegd, blijven ze, staand voor een boom, met vier over. Klokkengelui overstemt hun woorden (Optocht). Zeven collega’s brengen samen een dag door in Amsterdam, ze drinken koffie en biertjes, wandelen in het park en overwegen een geschenk voor hun baas te kopen (De korzelige klant).

Van de Staaks eerste, volledig door hemzelf gefinancierde, langspeelfilm. Elke scène wordt gespeeld door een acteur en een actrice en sommige scènes zien we nogmaals gespeeld door een andere acteur en actrice. De totale cast bestaat uit 29 acteurs en 29 actrices, onder wie ook Johan van der Keuken en Frans van de Staak. In plaats van dialogen horen we een uitwisseling van zinnen die de aandacht vestigen op het absurde en arbitraire karakter van de taal.

In elke scène van deze film, naar een scenario van van de Staak en Lidy van Marissing, komen acht vaste acteurs, een losse, telkens wisselende acteur en een mysterieus object voor. In elke scène is er een acteur die iets zegt en een acteur die beweegt. De acteurs declameren teksten in een kerk, op een bordes, tijdens het kaarten. Ook de muziek is een acteur: de negen zwijgen wanneer zij weerklinkt.

Tweede film met Lidy van Marissing als coscenarist. 43 scènes als fragmenten die men zou kunnen zien als muzikale intermezzo’s. De samenhang tussen wat we zien en wat we horen lijkt louter toevallig. “Hier is de relatie tussen literatuur en film niet de gebruikelijke, waarbij een film een verhaal vertaalt naar een opeenvolging van beelden, maar eerder een visuele transformatie van een bepaald soort schrijven …” (FvdS).

Deze nauwe samenwerking tussen Van de Staak en schrijver Jacq Vogelaar ontstond stapsgewijs als een dialoog tussen filmen en schrijven en groeide uit tot een collectief gebeuren: opgenomen scènes werden door alle medewerkers bekeken, volgende scènes werden geschreven en opgenomen die weer werden bekeken enzoverder. Het uitgangspunt, de invloed van ruimte(s) op het gedrag van mensen, vertakte in verschillende richtingen. Uit de 9 (!) verschillende eindmontages werd uiteindelijk deze film gekozen.

Van de Staak laat Gerrit Kouwenaar off-screen twee van diens gedichten voorlezen en weeft hierrond een beeldverhaal van een koppel dat zijn koffers pakt, op reis vertrekt, eens aangekomen weer zijn koffers pakt en terugkeert naar de dagelijkse routine. Johan van der Keuken schreef naar aanleiding van deze film: “Ik kan het niet uitleggen, maar in zijn sterkste momenten is Frans van de Staak voor mij de filmer die de essentie van het filmen het dichtst benadert”.

Handelingen worden binnenskamers verricht door personages die steeds verschillende paren vormen. Tracking shots volgen de personages terwijl ze door de stad lopen. “Er worden voortdurend pogingen gedaan. Ik laat de weg naar de poging zien en de weg terug, op welk vlak dat ook gebeurt” (FvdS). Het startpunt voor deze film was de poëzie van Gerrit Kouwenaar, van wie een gedicht en een stuk van een gedicht in de film verschijnen, en de gesprekken die Van de Staak met Kouwenaar voerde. 

Een vrouw die onder andere via tekeningen communiceert, een vragensteller en 26 getuigen die elk hun zegje doen, haar, gewelddadig, opdringerig en tevergeefs, proberen te vatten in beschrijvingen en anekdotes. Waaraan de vrouw al dan niet schuldig is weten we niet, maar dát ze schuldig is blijken de meeste getuigen te geloven. Rooksporen is gebaseerd op De vrouw die een rookspoor achterliet, een toneelstuk van coscenarist Lidy van Marissing.

De 18^e-eeuwse Duitse natuurkundige Georg Christoph Lichtenberg voert tijdens zijn experimenten gesprekken met zijn assistent Dave. Hij heeft een ongedefinieerde relatie met mevrouw Von Lukacs en correspondeert met een zekere Sofie. De film, gebaseerd op Cyrille Offermans’ toneelstuk Lichtenberg, scènes op de drempel van de moderne tijd, pretendeert geen enkele historische accuraatheid. Van de Staaks Lichtenberg wordt een hybride figuur die onder andere 19e- en 20e-eeuwse auteurs citeert.

Scènes tussen een man en een vrouw. In zijn treatment voor deze film schreef Van de Staak dat de spanning binnen de scènes deels voortkomt uit de ambiguïteit tussen 2 soorten eenzaamheid: eenzaamheid in afwezigheid van de ander en eenzaamheid vanwege het anders zijn wanneer men samen is. Hij vergelijkt Schijnsel met Il deserto rosso: terwijl in Antonioni’s film de personages fungeren als “karakters” in een anekdote, tonen de acteurs in zijn film verschillende facetten van één problematiek.

Dialogen van de drie reizigers en het meisje uit het toneelstuk Three Travellers Watch Sunrise van Wallace Stevens worden door een actrice als een monoloog uitgesproken. Een acteur-regisseur luistert en geeft de actrice soms aanwijzingen (Dichtweefsel) Een vrouw beweegt zich door een zomerse omgeving, in alles wat haar omgeeft voelt zij haar geliefde. Bijna alle geselecteerde quotes die we horen zijn van de hand van vrouwelijke auteurs (Sepio).

In wat letterlijk de laaste dagen van de werkplaats van de filmmaker zijn, de plaats wordt op het einde van de film door zijn naasten ontruimt, komen zijn dichte medewerk.st.ers aan de hand van filmfragementen en anecdotes aan het woord. Voorafgegaan door een korte en ietwat burleske hommage aan de filmmaker,  deze keer in openlucht gedraaid.

Een acteur houdt niet op met ook in zijn dagelijkse leven te acteren. Iedereen, ook zijn vrouw, is zijn geacteer grondig beu. De man laat de stad achter zich en vestigt zich in een huisje op het platteland. Weldra animeert hij met allerlei huishoudobjecten een nieuw publiek: de buurvrouw en haar dochter. Met hun drieën beginnen ze voor elkaar stukjes te schrijven en op te voeren. Acteren blijkt echter subversiever dan gedacht.