ARTISTS IN FOCUS
Annik Leroy
Herinnering, geschiedenis en het menselijk bestaan: het zijn sleutelelementen in het werk van de Belgische documentairemaakster Annik Leroy. In ruim een halve eeuw heeft ze een in omvang bescheiden, maar inhoudelijk indrukwekkend oeuvre opgebouwd dat in België nog altijd te weinig gekend is. In deze retrospectieve toont CINEMATEK al haar langspeelfilms plus enkele van haar korte films, aangevuld met een twintigtal door haar gekozen titels.
Annik Leroy (1952) studeerde nog fotografie aan La Cambre in Brussel toen ze haar eerste korte films draaide. Hoewel fotografie een constante zou blijven in haar leven, is Leroy voornamelijk gekend als regisseur van unieke documentaires. Dat bleek al in 1974 met N.B.C. een film die in het kader van EXPRMNTL 5 werd gemaakt. In volle Koude Oorlog uitte ze hiermee haar verontwaardiging over het nucleair geweld. Opvallend is dat ze beeld en geluid met elkaar laat contrasteren. Deze werkwijze gebruikt ze eveneens twee jaar later in EKHO. Daarin portretteert ze een vrouw na een zelfmoordpoging. Maar EKHO is ook een voorbode van wat komen zal. Zo zal trauma een thema blijven dat als een rode draad door het verdere werk van Leroy loopt. Ook de introspectieve, meer meditatieve benadering is een kenmerk dat deze korte film gemeen heeft met langer werk dat volgt.
In 1981 brengt ze In der Dämmerstunde – Berlin uit, een film van 70 minuten waarin Leroy met haar camera een winters Berlijn doorkruist. Het is een meditatie over de stad, een essay over de geschiedenis én een zelfportret. De verwoestende erfenis van de oorlog is prominent aanwezig. Buiten beeld laat ze Berlijners aan het woord die reflecteren over het verleden. Leroy beschouwt de stad als een levend archief, waarin ruïnes, straten en gebouwen de stille getuigen zijn van een bewogen verleden.
Na een drukke periode als fotografe maakt ze haar tweede langspeler, Vers la mer. Leroy volgt, van bron (Zwarte Woud) tot monding (Zwarte Zee), de Donau. Ze geeft een beeld van de landen die de rivier doorkruist (Duitsland, Oostenrijk, Slowakije, Hongarije, Bulgarije en Roemenië) en inwoners die ze er ontmoet. De rivier staat symbool voor zowel verbinding als versplintering. Want Leroy laat zien hoe wonden uit het verleden in het hedendaagse leven blijven doorwegen. Dat valt nog sterker op in Tremor – Es ist immer Krieg. Voor Leroy is oorlog niet alleen een historisch feit, maar ook een existentiële toestand die niet lijkt te verdwijnen.
In haar jongste film La Force diagonale, gedraaid in samenwerking met Julie Morel, presenteert ze vier portretten van mensen die kunst gebruikt hebben om trauma’s te verwerken. Ze laat, met Hannah Arendt, ook zien hoe denken een creatieve kracht is. Denken is waar Leroy de toeschouwer tot wil aanzetten. Want het draait in haar films niet alleen om wat getoond wordt, maar ook wat impliciet wordt gehouden. Of zoals een recensent over haar werk schreef: “Het is een uitnodiging om te kijken, te voelen en zelf verder te verkennen.”
In samenwerking met
Met de financiële bijdrage van
Donderdag 23.10 19:00 LEDOUX Cart
Ferne Stimmen, korte film over twee Duitse vrouwen (Hannah Arendt en Ulrike Meinhof) verbonden door verzet tegen fascisme en naoorlogs geweld. Gevolgd door de eerste lange documentaire van Annik Leroy: een beeld van Berlijn aan de hand van ruïnes, straten en wijken. Een heel persoonlijke tocht die ze als een dialoog tussen zichzelf en de stad ziet.
Gevolgd door een gesprek tussen Annik Leroy, Julie Morel en Arindam Sen, auteur van het boek Distant Voices.
+ GAST
Zaterdag 25.10 20:00 PLATEAU Cart
Woensdag 29.10 20:00 PLATEAU Cart
Annik Leroy
Personnalité réduite de toutes parts
Die Allseitig reduzierte Personlichkeit - Redupers
- Helke Sander, BRD 1977 ⁄ Joachim Baumann, Frank Burckner, Eva Gagel ⁄ ZW ⁄ 97' ⁄ OND: FR
De overlevingsstrijd van een West-Berlijnse fotografe, prachtig verbeeld door Helke Sander (exponent van de Duitse vrouwenbeweging). Foto’s worden gebruikt in een juxtapositie van realiteit en illusie, vol spitse spot.
Zondag 26.10 18:00 PLATEAU Cart
Dinsdag 25.11 21:15 LEDOUX Cart
In The Sparrow Dream onderzoekt Robert Beavers, een van de grote filmmakers uit het gouden tijdperk van de Amerikaanse experimentele cinema, hoe de plaatsen waar hij heeft gewoond, (Massachusetts, Berlijn, Griekenland) zijn kijk op de wereld hebben beïnvloed. Gevolgd door Gradual Speed, een prachtige meditatie over kijken, licht, film en het ontwikkelingsproces hiervan, bekroond met de Gus Van Sant-prijs voor experimentele cinema in Ann Harbor in 2014.
Maandag 27.10 19:00 LEDOUX Cart
Voor deze voorstelling wenste Annik Leroy een brug te slaan tussen haar werk als beginnende cineaste, N.B.C. een antimilitarische kortfilm die op de laatste editie van EXPRMNTL werd vertoond, en het werk van de jonge lichting vrouwelijke filmmaakster die de Brusselse productie-en distributieplatform Elephy hebben opgericht. Hier vertegenwoordigd door Eva Giolo, Rebecca Jane Arthur en Christina Stuhlberger.
In aanwezigheid van de filmmaaksters.
+ GAST
Dinsdag 28.10 18:00 PLATEAU Cart
Zondag 09.11 18:00 PLATEAU Cart
In dit autobiografische essay blikt Kowalski terug op een cruciale periode uit zijn verleden. Enerzijds is er zijn moeder, een Poolse vrouw die na het pact tussen Hitler en Stalin werd gedeporteerd naar een werkkamp in het noorden van Rusland. Anderzijds zijn er de tegenslagen van de filmmaker, die in de jaren 1970-1980 in ballingschap leefde in de Lower East Side van New York, waar hij overleefde in kraakpanden.
Donderdag 30.10 21:00 LEDOUX Cart
Op een bijna voortdurend zwart scherm verschijnen af en toen fragmenten uit een gevangenisbrief van Ulrike Meinhof. Met Cellule 719 onderzoekt Leroy de innerlijke beleving van een persoon in complete afzondering. Een film die Leroy in dialoog laat treden met de low budgetfilm van de 20-jarige Garrel. Het innerlijk van het kind staat centraal en de duisternis waartegen belichte personages zich aftekenen activeert het onderbewustzijn van de toeschouwer.
Zondag 02.11 18:00 PLATEAU Cart
De poëtische meditatie van een zoon over de aangrijpende geschiedenis van zijn joodse ouders: in het jiddisch laat Szlingerbaum zijn moeder relaas doen van de vlucht uit Polen in 1947 en het illegale verblijf in Brussel. Voorafgegaan door Fenster van Anthea Kennedy en Ian Wiblin.
Bruxelles-Transit wordt gepresenteerd in een door CINEMATEK gerestaureerde versie (DCP).
Maandag 03.11 21:00 LEDOUX Cart
Annik Leroy
Vitalina Varela
- Pedro Costa, Portugal 2019 ⁄ Vitalina Varela, Ventura, Manuel Tavares Almeida ⁄ kleur ⁄ 124' ⁄ OND: FR
Duizelingwekkend chiaroscuro gefotografeerde, zich bijna volledig ‘s nachts ontrollende rouwbrief om een verloren echtgenoot. Zoals altijd bij Costa drijft de film op sfeer en emoties, niet op plot.
Dinsdag 04.11 20:00 PLATEAU Cart
Zaterdag 08.11 20:00 PLATEAU Cart
Annik Leroy
Fluchtweg nach Marseille
- Ingemo Engström, Gerhard Theuring, Duitsland 1977 ⁄ Katharina Thalbach, Rüdiger Vogler, François Mouren-Provensal ⁄ kleur ⁄ 210' ⁄ OND: FR
Aan de hand van foto’s en door, o.a. Rüdiger Vogler, voorgelezen tekstfragmenten wordt in een eerste deel van deze film de ballingschap van de Duits-Joodse schrijfster Anna Seghers naar Marseille beschreven. In het tweede deel brengen de twee filmmakers het "landschap van het verzet" tijdens WOII in beeld in een zoektocht naar sporen van naar Marseille gevluchte Duitse burgers. De film kreeg in 1978 de Women’s jury price op het filmfestival van Locarno.
Gerestaureerde versie (DCP).
Donderdag 06.11 19:00 LEDOUX Cart
Vier mensen vertellen over keerpunten in hun leven en hoe hun kunst hielp trauma’s te verwerken. Leroy en Morel contrasteren die getuigenissen met het werk van Hannah Arendt over denken als creatieve kracht, verbeeld door de dans van Claire Vivianne Sobottke.
Maandag 10.11 20:00 PLATEAU Cart
Woensdag 19.11 18:00 PLATEAU Cart
Annik Leroy
Willow Springs
- Werner Schroeter, USA 1972 ⁄ Magdalena Montezuma, Christine Kaufmann, Ila von Hasperg ⁄ kleur ⁄ 82' ⁄ V: EN - DE ⁄ OND: —
Deze droomachtige film, volledig opgenomen in Willow Springs in de Mojavewoestijn, brengt een cocktail met als ingrediënten een lesbische sekte, rum, Coca-Cola, Duitse opera, masochisme en gewapende wraak op mannen.
Dinsdag 11.11 19:00 LEDOUX Cart
Lezingen, inleidingen, workshops...
Annik Leroy
Vers la mer
- Annik Leroy, België 1999 ⁄ ZW ⁄ 91' ⁄ OND: FR
Deze film volgt de Donau van het Zwarte Woud tot de Zwarte Zee en vertelt over mensen en landschappen. Net als de stroom verbindt hij west met oost in een poëtische mijmering over de rijkdom van Europa.
Gevolgd door een gesprek tussen Annik Leroy en Marie Vermeiren (Elles tournent).
+ GAST
Woensdag 12.11 18:00 PLATEAU Cart
Donderdag 20.11 20:00 PLATEAU Cart
Annik Leroy
Les Trois Chambres de la mélancolie
Melancholian 3 huonetta
- Pirjo Honkasalo, Finland, Duitsland, Denemarken, Zweden 2004 ⁄ Pirkko Saisio ⁄ ZW + kleur ⁄ 106' ⁄ OND: FR
Een documentaire in drie delen, die op aangrijpende wijze de levensomstandigheden van een generatie jongeren in crisis belicht, terwijl de oorlog tussen Rusland en Tsjetsjenië zijn hoogtepunt van gruwel bereikt. Het portret van een jeugd - Russisch en Tsjetsjeens - geconfronteerd met geweld en de waarschijnlijke dood die hen te wachten staat, in een documentaire waarvan de hardheid wordt verzacht door de gevoeligheid waarmee de cineaste het onderwerp benadert.
Maandag 17.11 21:00 LEDOUX Cart
Gefilmd in 16mm gedurende 150 nachten in verschillende Europese steden. Een onderdompeling in de sfeer van de nacht, rustig, meditatief, of soms wat levendiger door een paar feestgangers op weg naar huis. De nacht, van grote steden tot kleine dorpjes, gefilmd in al zijn facetten. Een soort niet-narratief portret, waarvan de vaak meditatieve beelden uiteindelijk betekenis krijgen door hun opeenvolging. Gevolgd door de Amerikaanse Deborah Stratman, die in haar film de buitenwijken observeert.
Dinsdag 18.11 19:00 LEDOUX Cart
Annik Leroy
Don’t Take It Personally
- Jelena Jureša, België, Kroatië 2024 ⁄ Marije Nie, Alen Sinkauz, Nenad Sinkauz ⁄ kleur ⁄ 60' ⁄ OND: EN
Vertrekkende van de Nederlandse schilderkunst uit de Gouden Eeuw gaat de film terug naar de bronnen van het kapitalisme en de verzamelingen die op geweldadige wijze voortkwamen uit ontdekkingsreizen en kolonialisme. In het tweede deel volgt de interpretatie hierop van de Indonesische tapdanseres Marije Nie en die van de Kroatische muzikanten Alen en Nenad Sinkauz. De begeleidende tekst is geïnspireerd op de geschriften van de Joegoslavische schrijfster Dubravka Ugrešić (1949-2023), die in 1993 naar Amsterdam vluchtte.
Donderdag 20.11 18:00 PLATEAU Cart
Zaterdag 29.11 18:00 PLATEAU Cart
De ondertitel, naar Ingeborg Bachmann, is duidelijk: oorlog is geen tijdelijk conflict, maar een permanente onderstroom in samenlevingen. Even duidelijk in Leroy’s werk: zich niet willen of kunnen verzoenen met de oorlogen van het heden of verleden.
Vrijdag 21.11 18:00 PLATEAU Cart
Vrijdag 28.11 20:00 PLATEAU Cart
Een jaar voor de val van de Muur reist documentairemaakster Misselwitz met de trein door de DDR om te ontdekken hoe de mensen in het land leven en hoe ze zouden willen leven. Onderweg ontmoet ze veel vrouwen die ieder op hun eigen manier hun persoonlijke vrijheid trachten te vinden, deels vrijwillig, deels uit nood geboren.
Gerestaureerde versie (DCP).
Zaterdag 22.11 19:00 LEDOUX Cart
Lezingen, inleidingen, workshops...
OUR STORY
Annik Leroy
Details become the main characters : Our Story
Macumba
- Elfi Mikesch, BRD 1982 ⁄ Magdalena Moctezuma, Bernd Broaderup, Heinz Emigholz ⁄ kleur ⁄ 88' ⁄ OND: FR
Trailer for the International Gay and Lesbian Filmfestival Holland
- Annik Leroy ⁄ 2' ⁄ OND: —
In Macumba woont een groep vrienden in een Berlijns gebouw dat voorbestemd is om gesloopt te worden. Iedereen volgt er zijn of haar dromen en eigenaardigheden: Magda bedenkt bijvoorbeeld het personage Max Taurus, een amateurdetective wiens obsessie voor misdaad hem ertoe brengt zich te verliezen in de verhalen en fantasieën van de bewoners van het gebouw. Macumba wordt voorafgegaan door een korte film van Annik Leroy, gebaseerd op de film van Mikesch, die in 1986 als trailer diende voor het allereerste LGBTQIA+-filmfestival in Nederland.
Voorstelling voorafgegaan door een inleiding in het Frans, in aanwezigheid van Annik Leroy. Macumba, gerestaureerde versie (DCP).
+ GAST
Zondag 23.11 21:15 LEDOUX Cart
Verleden, exotisme en kolonisatie komen samen bij deze twee filmmakers, de Portugese Salomé Lamas en de Oostenrijkse Friedl vom Gröller, waarvoor Annik Leroy koos om ze in haar carte blanche met elkaar te laten kennismaken.
Zondag 30.11 17:00 LEDOUX Cart
Transit Levantkade is een prachtige gefilmde documentaire waarin de Nederlandse cineaste Rosemarie Blank een portret maakt van de Levantkade aan de Amsterdamse dokken. Aan de hand van archiefmateriaal en ter plaatste gefilmde beelden vertelt ze het verhaal van deze bijzonder plek, die voor ze ’opgekuist’ werd door de politie, een transitzone was voor de vluchtelingen van het begin van de 20e eeuw maar in de jaren 1980 ook het toevluchtsoord van mensen die in de marges van de maatschappij belandden. Voorafgegaan door de mooie experimentele film EKHO van Annik Leroy.